
چرا حیوانات میخوابند؟ چرا انسانها یکسوم از زندگی را برای خوابیدن تلف میکنند؟ بهطورکلی تکامل خواب برای همهی موجودات زندهای که سیستم عصبی دارند، ازجمله بیمهرگانی نظیر مگسها، کرمها و حتی عروس دریایی ضرورت دارد؛ اما علت اینکه حیوانات باوجود خطر مداوم شکارشدن میخوابند، همچنان یک معما باقی مانده است و یکی از سؤالات بیپاسخ دنیای علم بهشمار میرود.
پژوهشگران در پژوهش جدیدی که در ژورنال Nature Communications منتشر شده است، عملکرد جدید و غیرمنتظرهای از خواب پیدا کردهاند که نشان میدهد چطور خواب و اختلال خواب بر عملکرد مغز، پیرشدن و اختلالهای متعدد مغزی تأثیر دارد. آنها با استفاده از تکنیکهای تصویربرداری سهبعدی تایم لپس در گورخرماهی توانستند خواب را در یک کوروموزم مجزا مشخص کنند و نشان دهند که تک نورون برای انجام ترمیمهای هستهای خود به خواب نیاز دارد.
خواب
پویایی کروموزوم (رنگ قرمز) و فعالیت عصبی (رنگ سبز) در گورخرماهی
آسیب DNA ممکن است در اثر عواملی نظیر استرس اکسیداتیو، پرتوافشانی و فعالیت عصبی اتفاق بیفتد. سیستم ترمیم DNA که درون هر سلول وجود دارد، موظف به برطرفکردن این آسیب است. پژوهش مذکور نشان میدهد در زمان بیداری که پویایی کروموزوم پایین است، احتمال دارد تجمع مستمر آسیب DNA به سطح خطرناکی برسد. خوابیدن منجر به افزایش پویایی کروموزم میشود و درنتیجه سطح آسیب DNA در هر نورون را به حالت عادی برمیگرداند. ظاهراً این فرایند ترمیم DNA در طول دورهی بیداری بهخوبی انجام نمیشود و به خواب کافی نیاز است زیرا در هنگام خواب، میزان ورودی مغز کاهش مییابد. پروفسور لیور آپلبائوم از نویسندگان این پژوهش میگوید:
این موضوع مثل خرابیهای موجود در جادهها است. استهلاک جادهها بهخصوص در طول روز و اوج ساعات رفتوآمد افزایش مییابد و بهترین و مناسبترین زمان برای تعمیر آن در شب است که ترافیک جاده روان میشود.
ادامه خواندن “پژوهشگران به نقش مفید خواب برای بدن پی بردهاند”